انواع دستگاه فانکشنال در ارتودنسی
ارتودنسی فانکشنال یک شاخه بسیار جالب از ارتودنسی است که بیشتر افراد با این روش آشنایی کافی ندارند. ارتودنسی فانکشنال نه تنها دندان‌ها را صاف می کند، بلکه فک بالا و پایین را نیز در موقعیت صحیح قرار می‌دهد و ظاهر بهتری را برای بیماران به وجود می‌آورد.
دستگاه‌هایی بر روی فک بالا و پایین قرار داده شده است تا آن را گسترده تر کرده و یک پروفایل متعادل تر ایجاد کند و همچنین باعث گسترش سینوس‌ها و تصحیح آپنه خواب یا مشکلات تنفسی شود. با استفاده از روش غیر استخراجی که از دستگاه گسترده ساز استفاده می کند، می‌توانید به نتیجه مطلوبی برسید. با این حال، این وسایل قابل جدا شدن نیستند و باید برای مدت زمان مشخصی در دهان قرار بگیرند. اگرچه برخی از بیماران با این دستگاه مشکل دارند اما نتایج به دست آمده ارزش تحمل آن را دارد.
تفاوت بین ارتودنسی فانکشنال و ارتودنسی معمولی
اکثر مردم از روش‌های مختلف برای مرتب کردن دندان‌ها آگاهی ندارند. اکثر دندان‌پزشکان از ارتودنسی معمولی استفاده می‌کنند که همیشه مؤثر نیست و تنها 5 درصد دندان‌پزشکان از ارتودنسی فانکشنال برای معالجه دندانهای به هم ریخته بیمار استفاده می‌کنند. خب چه تفاوت هایی بین این دو روش وجود دارد؟
در ابتدا باید تفاوت بین ارتودنسی و ارتوپدی را بدانید. ارتودنسی دندان‌ها را حرکت می‌دهد در حالی که ارتوپدی با مشکلات استخوان سروکار دارد. در گذشته، ارتودنسی معمولی در بین ارتودنسی‌ها برای معالجه بیماران استفاده می‌شد.
در این بخش تفاوت بین ارتودنسی فانکشنال و سنتی توضیح داده شده است. از آنجا که مفاهیم، روش‌ها و نظریه‌های آن‌ها متفاوت است، بنابراین نتایج درمانی آن‌ها نیز متفاوت است. دستگاه معمولی از بزرگ‌سالی قابل استفاده است، زیرا ارتودنتیست تا زمانی که تمام دندانهای دائمی رشد نکرده باشند، نمی‌تواند از این روش استفاده کند. اگر دندانهای شما شلوغ و پر تعداد است، در ارتودنسی معمولی برخی از این دندان‌ها بیرون کشیده می‌شوند تا فضای کافی برای جا به جایی سایر دندان‌ها فراهم گردد. از آنجا که فضای کافی وجود دارد، دندان‌ها صاف و مرتب می‌شوند. در 90 درصد از موارد، حدود چهار دندان اضافی به منظور ایجاد فضای کافی بیرون کشیده می‌شود.
اما مشکل این روش ساختن یک پروفایل صورت صاف و ظاهری که جذابیت کمتری برای بیماران دارد و وقتی آن‌ها لبخند می‌زنند فقط 6 دندان جلوی آن‌ها مشخص می‌شود. برای پر کردن شکاف‌هایی که به دلیل کشیدن دندان ایجاد می‌شود، دندانهای بیشتری به عقب کشیده می‌شوند. این امر می‌تواند به اختلال عملکرد گیجگاهی فکی (TMJ) و مشکلات راه هوایی منجر شود.
از طرف دیگر ارتودنسی فانکشنال در سنین پایین تر (در سن 7 سالگی) کاربرد دارد. در حالی که بیمار هنوز در حال رشد است، ارتودنسی باعث گسترش قوس‌های دندانی می‌شود و فضای لازم را برای دندانهای شلوغ فراهم می کند. با گسترش قوس دندانی، تمام دندانهای دائمی فضای کافی برای جا به جایی دارند. درمان ارتوپدی حرکت استخوان است.
تا زمانی که قوس‌ها در حال گسترش هستند، فک پایین به موازات فک فوقانی دوباره جابجا می‌شود. از آنجا که هیچ دندان با این روش استخراج نمی‌شود، برای بیمارانی که لبخند وسیع‌تری دارند، بسیار مؤثر است. همچنین به دلیل اینکه فک پایین به جای عقب حرکت می کند، TMJ نیز بهبود می‌یابد.در مرحله آخر در ارتودنسی فانکشنال، از براکت‌های نامرئی بر روی دندانهای صاف استفاده می‌شود، بنابراین در این روش هم ارتودنتیست و هم ارتوپدی برای معالجه بیمار استفاده می‌شوند.
مزایای ارتودنسی فانکشنال
ارتودنسی فانکشنال مزایای زیبایی شناختی و عملکردی را نیز به شرح زیر پیشنهاد می کند:
- روش درمانی شامل اصلاح ساختار صورت، تراز فک، قرار دادن دندان، اصلاح وضعیت سر و گردن و همچنین عضلات متصل کننده است.
- لبخند وسیع‌تری را همراه با نمایه بهبود یافته صورت ارائه دهید.
- با بزرگ شدن بیمار تعادل صورت را برقرار کنید.
- TMJ را کاهش دهید
- نتایج پایدار ایجاد کنید
- در صورت وجود، برداشتن دندان را کاهش دهید.
- دستگاه‌هایی را که تمیز کردن و نگهداری آن‌ها راحت تر هستند اعمال کنید.
- از دستگاه‌هایی استفاده کنید که نسبت به بریس ها کمتر آشکار باشند.
- اجازه در آوردن آسان دستگاه را برای استفاده از ابزار موسیقی یا ورزش کردن فراهم کنید.
- در سنین پایین (3 تا 8 سال) شروع می‌شود.
دستگاه‌های فانکشنالی که معمولاً مورد استفاده قرار می‌گیرند
بیوناتور
“بیوناتور” اصطلاح عمومی برای خانواده ای از وسایل قابل جابجایی است که برای جابجایی فک پایین به حالت جلوتر استفاده می‌شوند. این حالت معمولاً زمانی مطلوب است که دندانهای بالا به نسبت دندانهای پایین خیلی جلوتر قرار می‌گیرند، در نتیجه نوعی مال اکلوژن (مشکل نیش) به شما اضافه می‌شود. مانند یک نگهدارنده، بیوناتور قابل جابجایی است و با استفاده از سیم به دندانهای فوقانی نگه داشته می‌شود. بیوناتور ساخته شده از آکریلیک (پلاستیک)، به طور کلی دارای یک قسمت فوقانی است که در پشت دندانهای جلویی قرار دارد و قسمت پایینی که با دندانهای زیر تماس دارد. هنگامی که فک بسته است، شکل شیب قسمت پایین باعث می‌شود دندانهای پایین به سمت جلو حرکت کند. با گذشت زمان، این موقعیت یابی مجدد باعث ایجاد تغییرات اسکلتی و عضلانی در فک می‌شود که می‌تواند نیش دندانی را در تراز بهتری قرار دهد.
ابزار ارتودنسی تویین بلاک (Twin Block)
ارتودنسی تویین بلاک از لحاظ عملکردی با بیوناتور مشابه است، اما به جای یک قطعه از دو قطعه ساخته می‌شود. این امر باعث می‌شود تا ارتودنسی زیاد بزرگ نباشد و راحت تر قابل استفاده شود. نیمه بالایی ارتودنسی تویین بلاک توسط سیم های قابل انعطاف به دندانهای فوقانی متصل و نگه داشته می‌شود و با یک روش مشابه نیمه پایینی به دندانهای پایینی متصل می‌شوند. هنگامی که فک‌ها به هم بسته شده‌اند، دو نیمه دستگاه جمع می‌شوند و سطوح شیب دار در محل اتصال باعث می‌شود که فک پایین به سمت جلو حرکت کند.
ارتودنسی تویین بلاک معمولاً قابل جابجایی هستند، اما در صورت لزوم می‌توانند در جای خود ثابت شوند. آن‌ها به گونه ای طراحی شده اند که 24 ساعت در روز پوشیده شوند. این وسایل همه کاره می‌توانند به گونه ای طراحی شوند که شامل مؤلفه‌هایی مانند دستگاه‌های انبساط، بست و فنر باشند، بنابراین می‌توان آن‌ها را برای نیازهای شخصی تنظیم کرد.
ارتودنسی هربست
دستگاه هربست به طور کلی بر روی مولارها (دندانهای پشتی) در فک بالا ثابت می‌شوند. از آنجا، یک لوله و میله کوچک، تا حدودی مانند یک کمک فنر کوچک، تا یک نقطه ثابت روی دندانهای پایین امتداد می‌یابد. این مکانیزم فشار جزئی ثابت را روی فک تحتانی وارد می کند و باعث می‌شود در موقعیت رو به جلو تری گسترش یابد. پوشیدن دستگاه هربست معمولاً در مدت زمان نسبتاً کوتاهی اثر قابل توجهی را ایجاد می کند. به طور معمول، دستگاه حدود 12 ماه پوشیده می‌شود.
از آنجا که این دستگاه غیر قابل جابجایی است، سازگاری با دستگاه هربست مشکلی ندارد، زیرا ممکن است با هدگییر یا دستگاه قابل جابجایی باشد. غذا خوردن و صحبت کردن معمولاً با دستگاه امکان پذیر است. با این حال، مانند بسیاری از لوازم ثابت، پوشیدن دستگاه هربست در ابتدا ممکن است باعث ناراحتی جزئی شود. این امر معمولاً با خوردن غذاهای نرم تر، شستشو با آب نمک و استفاده از موم دندان کاهش می‌یابد و بیشتر افراد در مدت زمان کوتاهی به دستگاه عادت می‌کنند.
استفاده از ابزار ارتودنسی فانکشنال
شما چه یک دستگاه فانکشنال ثابت یا جداشونده داشته باشید، هنوز هم باید بهداشت دهان و دندان را در حین درمان حفظ کنید. دندانهای شما باید پس از درآوردن وسایل قابل جابجایی باید به طور معمول با مسواک زدن و نخ دندان زدن تمیز شوند. شما همچنین باید خود دستگاه را مطابق دستور کار تمیز کنید و بسته به میزان استفاده از آن، در برنامه‌های معین آن را بشویید در غیر این صورت، نمی‌تواند کاری را که باید انجام دهد، انجام دهد!
دستگاه‌های ثابت بعضی اوقات چالش بیشتری برای تمیز کردن دارند. با این حال، بسیاری از محصولات موجود مانند نگهدارنده نخ و برس‌های بین دندانی وجود دارد که می‌تواند به شما در انجام کار کمک کند. اگر در مورد نحوه تمیز نگه داشتن دندانهای خود با وسایل دهانی سؤالی دارید، در قرار ملاقات بعدی خود نکات و مربوط به آن و همچنین سوالات خود را بپرسید.
بعد از اتمام پوشیدن یک دستگاه فانکشنال، ممکن است برای تکمیل درمان ارتودنسی شما به وسایل سنتی مانند بریس یا تراز کننده احتیاج داشته باشید. با این وجود، ابزار فانکشنال ممکن است زمان لازم برای پوشیدن بریس را کاهش دهند، و اغلب می‌توانند مشکلاتی را اصلاح کنند که در غیر این صورت به درمان‌های پیچیده‌تری مانند جراحی دهان نیاز دارند. این وسایل می‌توانند به شما کمک کنند لبخندی زیبایی داشته و دندانهای شما همان طور که باید، عمل کنند.
دکتر محبوبه دهقانی متخصص ارتودنسی و ارتوپدی فک و صورت
عضو انجمن ملی نخبگان کشور و عضو انجمن ارتودنتیست ایتالیا SIDO
دارای یک عنوان ثبت اختراع
سمت استادیار دانشگاه در سال های 88 الی 97
و فلوشیپ پژوهشی
آدرس مطب: مشهد، نبش هاشمیه 31، ساختمان ونوس، طبقه سوم
شماره های تماس: 3880071 – 09159777275