ارتودنسی کاموفلاژ چه ناهنجاری‌هایی را جبران می‌کند؟
ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی (camouflage) یکی از انواع ارتودنسی است که بیشتر برای رفع ناهنجاری فکین بخصوص فک پایینی کاربرد دارد. شیوع ناهنجاری اسکلتی در فک علاوه بر زیبایی چهره، در تکلم و نحوه غذاخوردن افراد اثرات منفی و نامناسبی را به دنبال دارد. ارتودنسی کاموفلاژ یا ارتودنسی جبرانی بیشتر در زمان بررسی راه‌های عقب بردن فک پایین مورد توجه افراد قرار می‌گیرد. جلو آوردن فک پایین با ارتودنسی و همین طور بررسی راه‌های درمانی برای از رفع این عارضه از دیگر موارد مورد توجه در نحوه ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی است. انتخاب روش‌های غیر تهاجمی مثل ارتودنسی برای رفع این ناهنجاری موجود در فک و دندان‌ها باعث رواج این روش‌های درمانی شده است.
کاموفلاژ” یک اصطلاح جامع است که به استفاده از براکت‌های ارتودنسی و دیگر روش‌های درمانی برای حرکت دندان‌ها در محل خودشان به منظور پنهان کردن ناهنجاری‌های موجود در استخوان‌بندی اشاره می‌کند. بسیاری از افراد دارای درجات مختلفی از ناهنجاری‌های فک هستند که در آنها فک بالا یا پایین بزرگتر یا کوچکتر از فک دیگر است. کاموفلاژ نوعی روش ارتودنسی بسیار رایج بوده و معمولا بدون استفاده از ابزارهای جراحی می‌تواند نتایج مطلوبی فراهم کند.
هزینه ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی متناسب با وضعیت فک و همین طور روش‌های درمانی برای افراد در نظر گرفته می‌شود. درمان جلو بودن فک پایین در بزرگسالان و همین طور جبران عقب افتادگی فک از جمله موارد مهم در کاربرد ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی است.
ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی چیست؟
خود اصلاح کامفولاژ (camouflage) به معنای پوشاندن و مخفی کردن یک نمونه بارز بر عملکرد این روش برای پوشاندن ایرادات مشاهده شده در وضعیت فک می‌باشد. ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی اصطلاحی است که برای رفع ناهنجاری موجود در فک از طریق ایجاد تغییراتی در دندان‌ها به کار می رود. دلیل نامگذاری این روش هم این است که ناهنجاری اسکلتی از بین نرفته، ولی تغییرات جبرانی در دندان‌ها به نحوی صورت می گیرد که روی آن پوشانده می شود و عقب ماندگی فک دیگر به چشم نمی آید.
در زمان کودکی و سنین رشد برای رفع ناهنجاری‌های فک می‌توان با انجام روش‌های مختلف در دندانپزشکی به رفع این بدفرمی‌ها پرداخت. از دلایل مهم راحت تر بودن رفع این عارضه در سنین پایین انجام درمان در چارچوب تغییرات رشد طبیعی است.
اما آن دسته از بیمارانی که دوران رشد خود را پشت سر گذاشته و همچنان با این بد فرمی فک مواجه هستند، روش درمان برای آنها به راحتی صورت نمی‌گیرد. راهکار ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی برای این دست بیماران کاربردی بوده و در درمان ناهنجاری‌های فک در سنین بزرگسالی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ارتودنسی کاموفلاژ چه ناهنجاری‌هایی را جبران می‌کند؟
موادی که تحت تاثیر ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی در اصلاح می‌شوند به شرح ذیل قابل معرفی هستند:
- عارضه تنگی فک پایین یا بالا
- جلوزدگی و جلو بودن فک پایین یا بالا
- عقب ماندگی فک پایین یا بالا
- بهبود انحراف فک با اعمال روش‌های موثر
- کم یا زیاد کردن ارتفاع صورت
ارتودنسی کاموفلاژ و درمان عارضه عقب افتادگی فک
عقب بودن فک پایین همان مال اکلوژن (Malocclusion) کلاس دو نیز در اصطلاح پزشکی است. این عارضه بیانگر وضعیتی است که در آن فک و دندانهای ردیف بالا جلوتر و پیشرو نسبت به دندان‌ها و فک پایینی هستند. کوچکی فک پایین یا شکل گیری فک بالا بصورت نامتوازن (جلو بودن فک بالا) از جمله نشانه‌هایی است که در مال اکلوژن نوع دو باعث محدب جلوه دادن صورت بیمار می‌شود.
اگر این عقب افتادگی فک پایین خفیف یا متوسط باشد می‌توان با روش درمانی ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی آن را برطرف نمود. بر اساس تحقیقات انجام شده بر روی بیمارن مواجهه با این عارضه میزان رضایت افراد از انتخاب روش درمانی ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی در حد رضایت آنها در رفع عارضه ناهنجاری فک با عمل جراحی بوده است.
مراحل جبران عقب افتادگی فک با ارتودنسی کاموفلاژ
هدف دندانپزشک و ارتودنیست در هنگام به کارگیری روش درمانی ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی برای رفع عارضه عقب ماندگی فک پایین این است که با استفاده از تکنیک عقب کشیدن قوس دندانهای بالا و جلوکشیدن قوس دندانهای پایین فاصله مشاهده شده بین فک بالا و پایین را از بین ببرند. روش ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی با مراحل زیر برای جبران عقب افتادگی فک پایین صورت می‌گیرد.
انجام ارتودنسی کاموفلاژ با کشیدن بعضی از دندان‌ها
این عمل اصولا در ردیف دندانهای بالایی برای رفع جلوزدگی دندانهای پیش (Incisor) صورت می‌گیرد. برای انجام این کار برای ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی چهار دندان ابتدایی آسیای کوچک خارج می‌شوند. این کار برای فراهم آوردن فضای لازم جهت حرکت و به عقب راندن دندانهای ردیف جلو است.
این راهکار برای رفع فاصله افقی بین دندانهای فک بالا و پایین در نظر گرفته می‌شود. با این تکنیک به مرور زمان جلوزدگی فک بالایی دیگر به چشم نمی‌آید.
اعمال ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی بدون کشیدن دندان
در این روش با قرار دادن الاستیک های بین فکی و بدون نیاز به کشیدن دندان عارضه اسکلتی بودن فک را برطرف می‌کنند. این روش به این صورت اعمال می‌شود که حرکت رو به جلوی دندانهای فک پایین و جمع کردن دندانهای فک بالا، فاصله موجود بین دو فک را برطرف ظاهری زیبا و طبیعی را به چهره افراد می‌بخشد.
حرکت دندانهای فوقانی برای انجام ارتودنسی کاموفلاژ
برای ایجاد یک فضای مناسب جهت اصلاح رابطه دندانهای آسیاب درگیر در عارضه ناهنجاری فک در افراد در روش ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی می‌توان به این شیوه عمل کرد. دندان های آسیاب (molar) بالایی را برای ایجاد فضای مطلوب به صورت پشتی جابجا کرد. این جابجایی باعث می شود که فضای لازم برای دندانهای دیگر که باید جمع شوند، فراهم شود و رابطه دندانهای آسیاب نیز اصلاح شود (دندان های آسیاب بالا روی دندان های آسیاب پایین قرار گیرند).
نکات مورد توجه در ارتودنسی کاموفلاژ یا جبران عقب افتادگی فک
چند نکته مورد توجه در جبران عقب افتادگی فک با روش ارتودنسی کاموفلاژ وجود دارد که در این قسمت برای تکمیل مطالب بررسی شده در این مقاله ارائه می‌شود. در واقع استخراج دندانهای آسیای کوچک یک روش درمانی مناسب برای رفع مال اکلوژن نوع دو در شیوه درمانی ارتودنسی کاموفلاژ یا جبرانی است که با تمام مزیت‌هایی که دارد گاها با عوارض زیر مواجه است:
- اگر ناهنجاری مال اکلوژن کلاس دو بر روی فک پایین باشد، جمع کردن و عقب کشیدن دندانهای پیش ردیف بالایی ظاهر ناخوشایندی را ایجاد می‌کند.
- خارج کردن دندان در کمان دندانی پایین باعث جلو آمدن دندان های آسیاب شده و دقت به این مساله که فضای ایجاد شده در کمان پایین به نوعی بسته شود تا از جمع شدن دندان های نیش پایین جلوگیری شود از اهمیت بالایی برخوردار است.
- هنگام استفاده از الاستیک دندانهای پیش بالایی کشیده و جمع می‌شوند، پیامد این عملکرد ایجاد لبخند لثه‌ای در افراد است
دکتر محبوبه دهقانی متخصص ارتودنسی و ارتوپدی فک و صورت
عضو انجمن ملی نخبگان کشور و عضو انجمن ارتودنتیست ایتالیا SIDO
دارای یک عنوان ثبت اختراع
سمت استادیار دانشگاه در سال های 88 الی 97
و فلوشیپ پژوهشی
آدرس مطب: مشهد، نبش هاشمیه 31، ساختمان ونوس، طبقه سوم
شماره های تماس: 3880071 – 09159777275
یک دیدگاه