دهانشویه کلرید هگزین چیست؟
اگر به خاطر بیماری لثه تحت درمان هستید یا برخی از پروسه های دندانپزشکی را انجام می دهید، متخصص دندانپزشکی شما ممکن است یک دهانشویه با خواص ضد باکتریایی را برای شما تجویز کند. این دهانشویه به کنترل و از بین بردن باکتری های موجود در دهان شما که باعث بیماری لثه می شوند کمک می کند و همچنین می تواند در جلوگیری از بروز عفونت پس از جراحی دهان و یا تسریع روند بهبودی موثر باشد. شما در ترکیب دهانشویه خود احتمالاً کلرید هگزین را خواهید یافت (که شکل نمک گلوکونات کلرهگزیدین است) یا ممکن است خود دهانشویه کلرید هگزین برای شما تجویز شود. این دهانشویه به قدری معروف و پرکاربرد است که تصمیم گرفتیم در مطلب امروز به طور کامل به آن بپردازیم. هر آنچه لازم است در مورد خواص، کاربردها، روش استفاده، موانع و محدودیت های استفاده و … این دهانشویه بدانید، در بخش های زیر گردآوری شده است.
دهانشویه کلرید هگزین چیست؟
کلرید هگزین یک دهانشویه میکروب کش است که باکتری های موجود در دهان را کاهش می دهد و می تواند بیماری باکتریایی لثه (ژنژیویت) را درمان می کند. این دهانشویه با از بین بردن باکتری ها یا جلوگیری از رشد آنها عمل می کند که این امر به کاهش التهاب لثه ها کمک می نماید.
تاریخچه استفاده از کلرید هگزین در بهداشت دهان و دندان
تاریخچه استفاده از دهانشویه ممکن است به دوران باستان بازگردد. شواهد انسان شناسی نشان می دهد که بسیاری از فرهنگ های باستانی بهداشت دهان و دندان را به طور منظم رعایت می کردند. در واقع، محققان دستور العمل‌هایی را برای تمیز کردن دندان‌ها و فرآورده های شاداب کننده نفس پیدا کرده اند که به فرهنگ‌های مصر، چین، یونان و روم باستان برمی گردد. مواد تشکیل دهنده شامل موادی مانند زغال چوب، میوه و گل های خشک است، اما هیچ مدرک معتبری در مورد اثربخشی این محصولات وجود ندارد.
دهانشویه اولین بار در اواخر دهه ۱۸۰۰ میلادی به صورت تجاری تولید شد. بسیاری از برندهای اولیه دهانشویه حاوی الکل برای تثبیت فرمول بودند اما امروزه محصولات جایگزین، خاصیت میکروب کشی را بدون نیاز به تثبیت الکل، ارائه می کنند. دهان شویه کلرید هگزین به عنوان یک ضد عفونی کننده موضعی موثر، برای اولین بار در سال ۱۹۵۴ در انگلستان به عنوان یک ماده ضد عفونی کننده زخم و برای ضد عفونی کردن پوست قبل از جراحی به بازار عرضه شد. اما تا سال ۱۹۷۶ طول کشید تا محققان توانایی آن در کاهش تشکیل پلاک را کشف کنند. و پس از آن به تدریج سایر خواص آن به اثبات رسید و خیلی زود به یک دهانشویه تجویزی محبوب تبدیل شد. این ضد عفونی کننده موضعی قوی فقط با نسخه پزشک برای کمک به مبارزه با بیماری لثه، بوی بد هان، عفونت های دهانی و … در دسترس است.
خواص ضدعفونی کننده کلرید هگزین
کلرید هگزین، خواص ضدعفونی کننده گسترده ای دارد که در زیر با آنها آشنا می شوید.
خواص ضدباکتریایی کلرید هگزین
کلرهگزیدین به عنوان یک عامل درمانی با خواص ضدباکتریایی و ضد میکروبی طبقه بندی می شود زیرا میکروارگانیسم ها را با طیف وسیع تری نسبت به آنتی بیوتیک ها غیرفعال می کند و سرعت نابودی سریع تری را نسبت به سایر عوامل مشابه نشان می دهد. بسته به غلظت، این ماده می تواند اثرات باکتریواستاتیک (ممانعت از رشد باکتری ها) و باکتری کش (از بین بردن باکتری ها) داشته باشد. مطالعات آزمایشگاهی نشان داده است که کلرهگزیدین می تواند تقریباً ۱۰۰ درصد از باکتری های گرم مثبت و گرم منفی را در عرض ۳۰ ثانیه از بین ببرد. اما چگونه عمل می کند؟ کلرهگزیدین گلوکونات دارای بار مثبت است و با یک سلول باکتری با بار منفی واکنش می دهد. سپس به آن سلول نفوذ می کند و منجر به اختلال در غشای سلولی و در نتیجه مرگ آن می شود.
خواص ضد ویروسی کلرید هگزین
کلرید هگزین دارای خواص ضد ویروسی نیز می باشد. این ماده می تواند به منظور جلوگیری از سرایت ویروس های هرپس (تبخال) یا جهت درمان ضایعات ناشی از آن در حفره دهان به کار رود و همچنین در از بین بردن ویروس مولد ایدز و هپاتیت موثر باشد. علاوه بر این، غرغره با دهانشویه کلرید هگزین قبل از انجام روش های دندانپزشکی، احتمال انتقال ویروس کرونا از فرد بیمار را کاهش می دهد و همچنین اثرات مثبت آن در کاهش بار بزاقی کرونا ویروس جدید در بیماران بستری شده بیمارستانی مشاهده شده است.
خواص ضد قارچی کلرید هگزین
مصرف موضعی کلرید هگزین می تواند روند تکثیر قارچ ها را کاهش دهد اما معمولا به عنوان یک درمان جانبی در کنار درمان اصلی به کار می رود. به عنوان مثال مصرف دهان شویه کلرید هگزین فاقد الکل در کم کردن برفک دهان (کاندیدیازیس دهان) که یک نوع عفونت قارچی محسوب می شود، موثر است.
کاربردهای دهانشویه کلرید هگزین
دهانشویه کلرید هگزین به واسطه خواص ضد ویروسی، ضد باکتریایی و ضد قارچی خود کاربردهای متعددی دارد و می تواند در زمینه های مختلف موثر واقع شود.
استفاده در بهداشت دهان و دندان روزانه
شما می توانید دهانشویه کلرید هگزین را به عنوان بخشی از روال بهداشت دهان و دندان روزانه خود به کار ببرید. البته استفاده از دهانشویه باید جنبه تکمیل کننده داشته باشد و نباید به هیچ وجه جایگزین مسواک زدن و کشیدن نخ دندان شود. این دهانشویه یک ضد پلاک قوی محسوب می شود و استفاده روزانه از آن می تواند به کاهش تشکیل پلاک و جرم های دندان کمک کند و همچنین در تسریع روند بهبود آفت و زخم های دهانی موثر باشد. این دهانشویه با ایجاد یک محیط ضد میکروبی در دهان به مدت طولانی (بین ۸ تا ۱۲ ساعت) به جلوگیری از پوسیدگی دندان ها نیز کمک می کند.
قبل از عمل جراحی دهان و دندان
دهانشویه کلرید هگزین قبل از عمل جراحی دهان و دندان برای ضدعفونی کردن دهان و لثه ها و همچنین در طی جراحی برای شستشوی کانال ریشه دندان به کار می رود. همچنین مقداری کلرید هگزین به لیوان شستشوی دهان بیمار نیز اضافه می شود که این کار به کاهش آلودگی محیط کلینیک یا مطب دندانپزشکی کمک خواهد کرد. دندانپزشک قبل از استفاده از ابزارهای چرخنده دندانپزشکی و دستگاه های جرم گیری نیز از کلرید هگزین استفاده می کند.
استفاده در درمان بیماری های لثه
از کلرید هگزین برای درمان التهاب لثه استفاده می شود. این دهانشویه به فرو نشاندن التهاب (قرمزی) و تورم لثه ها و کاهش خونریزی لثه کمک می کند. التهاب لثه توسط باکتری هایی ایجاد می شود که در پوشش (پلاک) روی دندان ها بین دفعات مسواک زدن رشد می کنند. کلرهگزیدین، این باکتری ها را از بین می برد و در نتیجه به تسکین و درمان التهاب لثه کمک می نماید.
استفاده در کنترل عفونت های دهانی
کلرید هگزین یک ماده بسیار موثر در کنترل عفونت های دهانی و زخم های دهانی است. این دهانشویه پرمصرف به دلیل خواص ضد میکروبی قوی خود می تواند زخم های مخاط دهان و زخم ها و عفونت های ناشی از التهاب لثه را برطرف نماید.
استفاده در کنترل بوی بد دهان
بوی بد دهان می تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از مصرف برخی از داروها و مشکلات گوارشی گرفته تا پوسیدگی و عفونت دندان و تجمع باکتری ها به علت عدم رعایت درست بهداشت دهانی. استفاده از کلرید هگزین به از بین بردن باکتری های مضر دهان و لثه که می توانند باعث پوسیدگی دندان و بوی بد دهان شوند، کمک می کند. البته استفاده از این دهانشویه در کنار پیروی از یک روال منظم بهداشت دهان و دندان موثر خواهد بود. با اینحال لازم به ذکر است که برای رفع کامل بوی بد دهان باید علت اصلی این مشکل توسط دندانپزشک مشخص شود و درمان های لازم صورت گیرد.
دکتر محبوبه دهقانی متخصص ارتودنسی و ارتوپدی فک و صورت
عضو انجمن ملی نخبگان کشور و عضو انجمن ارتودنتیست ایتالیا SIDO
دارای یک عنوان ثبت اختراع
سمت استادیار دانشگاه در سال های 88 الی 97
و فلوشیپ پژوهشی
آدرس مطب: مشهد، نبش هاشمیه 31، ساختمان ونوس، طبقه سوم
شماره های تماس: 3880071 – 09159777275