ارتوسرجری چیست و برای اصلاح چه مواردی استفاده می شود ؟

 ارتوسرجری یا جراحی ارتوگناتیک ، به عمل جراحی گفته می شود که به منظور اصلاح فک و صورت و رفع طیف وسیعی از بی نظمی های فک و دندان انجام می گیرد ؛ واژه orthognathic  یک کلمه یونانی می باشد که از دو بخش “ orthos “ به معنای راست و “ gnathic “ به معنای مربوط به فک تشکیل شده است ؛ از این رو واژه ارتوگناتیک به معنای درست و مرتب کردن فک است. ارتوسرجری ، یک درمان ترکیبی شامل ارتودنسی و جراحی فک می باشد

ارتوسرجری چیست و برای اصلاح چه مواردی استفاده می شود ؟

• یکی از دلایل برای جراحی فک و ارتودنسی ، مشکلات ژنتیکی نامطلوب رشد می باشد.
• افرادی که هنگام تولد دچار صدمات و نقایص مادرزادی صورت شده اند.
• افرادی که در جویدن و گاز گرفتن و بلعیدن مواد غذایی مشکل دارند.
• افرادی که در هنگام بسته بودن دهان بین دندان های بالا و پایین فضای باز وجود دارد که به آن اپن بایت گفته می شود.
• افرادی که از جلو و طرفین صورت شان ، نامتقارن می باشد.
• افرادی که دچار عقب رفتگی فک پایین و چانه هستند.
• افرادی که دچار جلو آمدگی فک پایین هستند.
• افرادی که در حالت استراحت نمی توانند ، لب هایشان را به یکدیگر برسانند.

درمان ارتوسرجری چیست ؟

همانطور که می دانید ، به ترکیب دو روش درمانی ارتودنسی و جراحی فک ، ارتوسرجری گفته می شود ؛ هنگامی که بیماران جهت رفع نامرتبی دندان های خود به متخصص ارتودنسی ( ارتودنتیست ) مراجعه می کنند ، در ابتدا پزشک برای آگاهی در رابطه با وضعیت دندان و فک بیمار یک سری آزمایشات و عکس برداری های متفاوت ، را تجویز می کند. در بسیاری از مواقع افراد مبتلا به ناهنجاری فک هم می باشند ؛ حال بسته به میزان این ناهنجاری ( خفیف یا متوسط ) ارتودنتیست یا متخصص ارتودنسی با استفاده از همان روش های رایج ارتودنسی ، اقدام به بر طرف کردن نامرتبی دندان و ناهنجاری فک بیمار می کند ؛ اما بسیاری از مواقع ناهنجاری فک بسیار شدید می باشد ، در این صورت دیگر نمی توان با استفاده از روش های رایج درمانی ارتودنسی ناهنجاری فک را بر طرف کرد و علاوه بر ارتودنسی ، نیاز به انجام جراحی فک نیز می باشد.

 

عوارض ارتوسرجری چیست ؟

در صورتی که جراحی فک و ارتودنسی ، توسط بهترین متخصص ارتودنسی و جراح فک انجام شود ؛ نه تنها مشکلی بیماران را تهدید نمی کند ؛ بلکه آن ها نتیجه خوبی نیز از انجام ارتوسرجری دریافت خواهند کرد ؛ اما در غیر این صورت ، ممکن است عوارض بسیاری ؛ همچون خونریزی ، عفونت ، بی حسی ، گرفتگی بینی ، سفتی فک ، صدا دادن مفاصل فک و غیره پس از ارتوسرجری برای بیماران به جود آید. لازم به ذکر است ، بروز عوارضی ؛ همچون تورم ، قرمزی ، کبودی ، درد خفیف و غیره پس از روش درمانی ارتوسرجری مسئله ای عادی و طبیعی می باشد و در همه بیماران رخ می دهد ، اما میزان آن با توجه به شرایط بیماران متفاوت می باشد ؛ موارد ذکر شده به مرور زمان و به تدریج با رعایت مراقبت های بعد از ارتوسرجری از بین خواهند رفت.

فرآیند درمان ارتوسرجری چگونه می باشد ؟

پس از اینکه فرد توسط ارتودنتیست به صورت کامل معاینه شد ، زمان مناسب برای طرح درمانی بیمار ریخته می شود ؛ در اکثر موارد ، ابتدا درمان های ارتودنسی بر روی بیمار انجام می شود ، به این صورت که با استفاده از ابزارهای ارتودنسی نظم و موقعیت دندان ها بر روی فک بیمار تغییر داده می شود. برای اینکه نتیجه جراحی فک رضایت بخش باشد ، بهتر است وضعیت دندان و ارتباط آن ها با فکین و لثه ها به میزان زیادی اصلاح شود ؛ پس از اینکه ارتودنتیست وضعیت دندان های بیمار را تثبیت شده تشخیص داد ، او را برای جراحی فک آماده می کند ؛ گاهی در حین جراحی فک ، برای اینکه نظم دندان ها بهم نریزد از اسپلینت استفاده می شود. پس از برطرف کردن مشکلات فکی بیمار و گذراندن دوره نقاهت مجدداً ارتودنسی بر روی دندان های بیمار از سر گرفته می شود.

بهترین زمان شروع درمان ارتوسرجری چه وقت می باشد ؟

در صورتی که بیماری توسط ارتودنتیست مجرب به موقع تشخیص داده شود ، با اقدامات پیشگیرانه می توان از نیاز به عمل جراحی فک جلوگیری کرد ، به همین علت است که ارتودنتیست ها به والدین توصیه می کنند ، کودکان خود را برای چک آپ ببرند. سن اتمام رشد اسکلت فک در بانوان از سن 15 تا 17 سالگی و در آقایان از سن 17 تا 18 سالگی می باشد ؛ بنابراین بهترین زمان برای شروع درمان ارتوسرجری در بانوان 17 سالگی و در آقایان 18 سالگی می باشد. در مواقعی که سن بیمار بیشتر از سن رشد اسکلتی باشد ؛ جراحی فک به صورت قطعی انجام می شود و بدون جراحی فک ، نمی توان مشکلاتی که وجود دارد را بهبود بخشید.

جراحی فک

جراحی فک ، یکی از تخصص های ده گانه دندانپزشکی می باشد که دندانپزشک پس از گذراندن دوران دندانپزشکی عمومی و کسب موفقیت در آزمون تخصص دندانپزشکی ، می تواند به این دوره که پنج الی شش سال است ، ورود کند ؛ در حقیقت یک جراح فک و صورت در دوره دندانپزشکی عمومی آموزش های لازم این دوره را فرا می گیرد و سپس ، در دوره پنج الی شش ساله که دوره تخصصی می باشد ، تعلیمات پزشکی و بیمارستانی را آموزش می بیند.

در جراحی فک عموما مشکلاتی اعم از :

1. عقب بودن فک بالا
2. عقب بودن فک پایین
3. عقب بودن چانه
4. جلو بودن فک بالا
5. جلو بودن فک پایین
6. اپن بایت
7. دیپ بایت
8. لبخند لثه ای
9. انحراف فک بر طرف می شود.

ارتودنسی دندان

ارتودنسی دندان یکی از خدمات دندانپزشکی می باشد که توسط متخصص ارتودنسی انجام می شود ؛ ارتودنسی خود به تنهایی به دو بخش ارتو به معنی دندان و دنسی به معنی صاف و مرتب تقسیم شده است که در عمل نیز به همین صورت می باشد ، به عبارت دیگر در کلینیک های دندانپزشکی ، برای اصلاح برخی از ناهنجاری های دندانی از ارتودنسی دندان استفاده می گردد. برخی از افراد ، ناهنجاری دهان و دندان هایشان به گونه ای است که تنها با ارتودنسی بر طرف نمی شود ؛ به همین دلیل باید قبل از انجام ارتودنسی جراحی فک انجام شود ؛ این امر پس از ارزیابی های متخصص ارتودنسی ، مشخص می شود.

هنگامی که دندانپزشک قصد انجام جراحی فک پیش از ارتودنسی دندان را داشته باشد ، فرد پس از گذراندن دوران نقاهت جراحی فک باید برای انجام ارتودنسی دندان به کلینیک تخصصى ارتودنسى مراجعه کند ؛ ناگفته نماند که دوران درمان با ارتودنسی به فرد وابسته است اما در حالت کلی ، چیزی حدود دو سال زمان لازم است تا افراد بتوانند از طرح لبخندی بسیار زیبا و دلنشین بهره مند گردند.

اقدامات قبل از جراحی فک

• اولین مرحله قبل از انجام عمل فک ، انتخاب بهترین جراح فک بوده و از اهمیت به سزایی برخوردار است ؛ زیرا همانطور که می دانید ، میان میزان مهارت و تجربه جراح فک و نتایج دریافتی از این عمل ، رابطه ای مستقیم وجود دارد.
• در جلسه با جراح فک ، انتظارات و توقعات خود از این جراحی را ذکر کرده و نظرات ایشان را جویا شوید.
• در صورتی که پزشک برای تان دارو تجویز کرده است ، باید آن ها را به موقع مصرف نمایید ؛ شایان ذکر است که این مورد از اهمیت به سزایی برخوردار است.
• آزمایشات تجویز شده از سوی پزشک ، باید به موقع انجام گیرند.
• پزشک به متقاضیان جراحی فک ، توصیه می کند از مدتی پیش از آن از استعمال دخانیات و همچنین ، مصرف نوشیدنی های حاوی الکل اجتناب نمایند ؛ چرا که مصرف این موارد ، عمل فک را با اخلال مواجه خواهند کرد.
• متقاضیان عمل فک ، باید از مصرف داروهایی که موجب بروز اختلال در انعقاد خون می شوند ؛ از جمله آسپرین ، بروفن و غیره نیز اجتناب نمایند.
• حضور همراه در روز عمل جراحی فک ، الزامی است.
• در روز جراحی زیبایی فک ، باید تمامی مدارک پزشکی خود را به همراه داشته باشید.

مراقبت های بعد از جراحی فک و ارتودنسی که بیمار بهتر است رعایت کنند :

• بیمار قبل و بعد از ارتوسرجری ، حتما بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کند.
• گاز استریلی را که ارتودنتیست در محل جراحی فک قرار داده است تا نیم ساعت در آن ناحیه نگه دارد و بعد از آن هر 30 دقیقه یک بار گاز استریل را تعویض نماید.
• در صورتی که بعد از جراحی فک ، بیمار احساس درد داشت با مشورت با ارتودنتیست می تواند از مسکن استفاده کند.
• تا 6 ساعت بعد از جراحی فک از کمپرس یخ استفاده کند ؛ به این صورت که هر 20 دقیقه به مدت یک دقیقه کمپرس را بردارد.
• بیمار از زدن مسواک بر روی ناحیه جراحی شده ، خودداری کند و آن ناحیه را با دستمال تمیز کند.
• از شستشوی دهان در روز جراحی ، خودداری کند.
• از غذاهای نرم و سرد بعد از ارتوسرجری ، استفاده کند.
• از فردای روز جراحی فک ، بیمار دهان خود را بعد از هر وعده غذایی با آب نمک بشوید.
• طی ده روز اول بعد از جراحی فک ، ممکن است خونریزی وجود داشته باشد که این امر ، طبیعی بوده ؛ اما در صورتی که خونریزی شدید بود به جراح فک خود اطلاع دهید.

دکتر محبوبه دهقانی متخصص ارتودنسی و ارتوپدی فک و صورت

عضو انجمن ملی نخبگان کشور و عضو انجمن ارتودنتیست ایتالیا SIDO

دارای یک عنوان ثبت اختراع

سمت استادیار دانشگاه در سال های 88 الی 97

و فلوشیپ پژوهشی

“مشاهده رزومه”

آدرس مطب: مشهد، نبش هاشمیه 31، ساختمان ونوس، طبقه سوم

شماره های تماس: 3880071 – 09159777275