درمان های ارتوسرجری چیست – قسمت دوم

در قسمت اول به توضیحاتی دررابطه با ارتوسرجری پرداختیم. در ادامه با ما همراه باشید.

به طور کلی یک مریض ارتوسرجری نیاز به درمانهای زیر دارد:

1-ارتودنسی قبل از جراحی
2-جراحی
3-ارتودنسی بعد از جراحی
4-درمان های پروتز

در درمان های ارتودنسی قبل از جراحی مراحل زیر انجام می شود:

1-Decrowding،Alignin،Leveling
2-Arch Decompensation
3-Arch Coordination
منظور از Leveling این است که دندان ها را در جهت عمودی در یک راستا قرار دهیم،منظور از Aligning این است که دندانها را باید در یک ردیف قرار داد، منظور ازDecrowding این است که شلوغی را برطرف نمود تا اینکه دندانها به صورت منظم قرار گیرند.
منظور از Arch Decompensation این است که اگر دندانها در اثر ناهنجاری Compensate شده اند،آنها را Decompensation ، کرد که در شرح ذیل،به طور مفصل بیان شده است.
منظور از Arch Coordination این است که 2 قوس باید با همدیگر Match و هماهنگ باشند که بعد از جراحی،اکلوزن ایجاد شود.

 

 

پروسه ارتوسرجی:

در تمام بیماران ارتوسرجی باید در نظر گرفت که بیمار به چه جراحی نیاز دارد آیا فک بالا می خواهد که به سمت جلو یا عقب حرکت کند؟ یا فک پایین می خواهد به سمت جلو یا عقب حرکت کند؟ آیا فک پایین قرار است که برای تصحیح انحراف،بچرخد؟ آیا فک می خواهد Impact شود؟یا اینکه به سمت پایین آورده رشود؟ آیا فک بالا می خواهد از نظر عرضی، پهن تر شود یا تنگ تر گردد؟ در بیمار Cl III نیز همین حالت وجود دارد ولی برعکس است چون بیمار Cl II که دارای مندیبل کوچک و عقب قرار گرفته است همیشه دندانهای انسیزور پایین تمایل دارند که به سمت لبیال متمایل شوند یعنی طبیعت می خواهد که فک پایین را به سمت جلو بکشاند ولی چون کل مندیبل عقب است و طبیعت نتوانسته فک پایین را جلو ببرد، فقط در اینجا توانسته است که انسیزورهای پایین را به سمت جلو بکشاند بنابراین در بیمار Cl II دندانهای انسیزور فک پایین به سمت لبیال تمایل دارند با ارتودنسی قبل از جراحی باید انسیزور های پایین را به سمت لینگوال حرکت داد تا دندانها برروی Base سالم جای گیرد یعنی باید به بیمار Overjet بیشتر داد تا جراح مانور بیشتری داشته باشد که فک پایین را به جلو آورد یعنی باید انسیزور های فک پایین بیمار Cl II را که به علت Compensation به سمت لبیال متمایل شده است Decompensate دو فک، از بیماران قالب گرفته می شود تا به نزد جراح فرستاده شود و بر اساس نوع ناهنجاری جراحی انجام شود.

بنابراین در بیماران ارتوسرجی اول ارتودنسی می کنیم که الفبای آن با ارتودنسی معمولی کاملاً متقاوت است بعد بیمار جراحی می شود.بعد از پایان جراحی، ارتودنسی ادامه می یابد که ممکن است 6 ماه تا یکسال به طول بکشد.بعد هم درمان های پروتز که ممکن است برای Caseهایی که مریض دندانهایی را(مثل لترال) ندارد Pontic گذاشته شود.و گاهی هم جراحی بینی انجام می گیرد.متخصص ارتودنس، متخصص پروتز و جراح فک و صورت افرادی هستند که در این تیم فعالیت دارند.

Pre.Sur:وقتی که مریض برای ارتوسرجی می آید ما ابتدا باید دندانهای اورا Align،Level کنیم.منظور از Level این است که دندانها در یک راستا از نظر بعد عمودی قرار گیرند یعنی یکی Intrude و یکی Extrude نباشد.ممکن است بیمار Crowding داشته باشد.برای رفع کراودینک ممکن است Extraction انجام شود و ممکن هم هست Crowding نداشته باشد و از بیمارExtraction انجام نشود پس اول باید دندانها منظم و ردیف باشند.یعنی Aligning،Leveing انجام شود و کراودینگ رفع گردد سپس باید Dental Decompensation انجام شود.مثلاً باید دندانهای فک پایین را در یک مریض Cl III که طبیعت آن را لینگوالی کرده پرو کلاین بکنیم.

یعنی Decompensation انجام شود یعنی Cl III را بدتر بکنیم.چون انسایزورها به حالت طبیعی برگردد بعد جراحی انجام شود متاٌسفانه دیده می شود که گاهی Arch Decompensation انجام نمی شود در نتیجه جراح قدرت مانور در اتاق عمل ندارد و مریض بین جراح و متخصص سرگردان است ولی اگر قرار بود بیمار با ارتودنسی تمام شود و جراحی انجام نشود در بیمار Cl III دندانهای قدامی فک پایین باید لینگوالی می شدند یعنی با دستگاه هایی باید انسیزورهای فک پایین و کل فک پایین را به عقب ببریم.

قدم بعد Coordinate کردن Arch بالا و پایین است. بنابراین بعد ازAligning،Leveling،Decrowding،Dental Decompensation دو قوس Coordinate شده و عمل جراحی انجام می شود.
بعد از جراحی دو فک IMF می شود یعنیIntermaxillary Fixation انجام می شود در IMF هشت هفته فک بالا و پایین به هم متصل است و بیمار با نی غذا می خورد ممکن است از پیچ و Plate استفاده شود.که به صورت Rigid Fixation خواهد بود و دو فک به هم توسط وایر متصل نمی شود.

 

بیشتر بخوانید:همه چیز درباره بلیچینگ و سفید کردن دندان ها بعد از ارتودنسی

طرح درمان در بیماری که قرار است با ارتودنسی به تنهایی درمان شود با بیماری که قرار است با ارتودنسی و جراحی به صورت توأم درمان گردد بسیار متفاوت است و برای اینکه در این زمینه اشتباهی رخ ندهد باید از ابتدای درمان بدانیم که بیمار نیاز به جراحی دارد و یا ندارد اگر نیاز به جراحی داشته باشد طرح درمان متفاوت خواهد بود به گور کلی در جراحی فک بالا را می توان به عقب برد یا به جلو آورد یا فک بالا را به سمت پایین حرکت داد یا فک بالا را به سمت بالاتر حرکت داد یعنی آن را Impact کرد.

فک پایین را نیز می توان به سمت جلو آورد که به آن Mandibular Advancement می گویند می توان فک پایین را به سمت عقب حرکت داد که به آن Mandibular Set Back می گویند. ارتودنسی بعد از جراحی نیز شامل Aligning و Leveling می باشد چون ممکن است در حین جراحی دندانی خارج از قوس قرار گرفته باشد یا در اثر شکستن وایر جراحی دندانی چرخیده باشد پس بعد از عمل جراحی نیاز به ارتودنسی وجود دارد که دندانها را Align و Level می نمائیم ارتودنسی بعد از جراحی شامل Arch Coordination هم می شود ممکن است در اثر جراحی تغییراتی حاصل شود که باید دو مرتبه دو قوس Coordinate گردند بعد از باز کردن سیم ها،بیمار نیاز به Retainer دارد،این Retainer برحسب نوع ناهنجاری به بیمار داده می شود که از کارهای ارتودنسی بعد از جراحی است.

بیماران ارتوسرجی ممکن است نیاز به Extraction داشته باشند اگر این بیماران نیاز به درآوردن دندان داشته باشند به طور کلی الگوی Extraction در بیمارانی که Cl III هستند و نیاز به جراحی Setback مندیبل دارند دندانهای پره مولر اول فک بالا و پره مولرهای دوم فک پایین است و الگوی Extraction در بیمارانی که Cl II هستند و نیاز به جراحی مندیبل جهت Advancement دارند دندانهای پره مولرهای دوم فک بالا و پره مولرهای اول فک پایین است.در بیمارانی که قرار است با ارتودنسی به تنهایی درمان شوند و درمان جراحی در آنها اعمال نمی شود، ممکن است نیاز به Extraction داشته باشند و یا ممکن است نیاز به Extraction نداشته باشند، اگر این بیماران نیاز به درآوردن دندان داشته باشند الگوی Extraction در بیماران Cl III که قرار است با ارتودنسی به تنهایی درمان شوند دندانهای پره مولرهای دوم فک بالا و پره مولرهای اول فک پایین است و الگوی Extraction در بیمار Cl II که قرار است با ارتودنسی به تنهایی درمان شود، دندانهای پره مولرهای فک بالا و پره مولرهای دوم فک پایین است.

البته الگوی Extraction ذکر شده بر اساس فاکتور های دیگر مثل پروفایل صورت، پوسیدگی دندان، وجود Open Bite ، وجود Deep Bite ممکن است تغییر کند ولی اصولاً از الگوی بالا تبعیت می نماید. از آنجائیکه نوع Extraction در بیمار ارتوسرجی با بیماری که قرار است با ارتودنسی به تنهایی درمان شود متفاوت است بنابراین دانستن اینکه بیمار قرار است با ارتودنسی به تنهایی درمان شود یا قرار است تحت درمان ارتوسرجی واقع شود بسیار حائز اهمیت است و این مطلب باید در ابتدای درمان،قبل از اینکه Extraction انجام شده باشد، مشخص گردد.

 

دکتر محبوبه دهقانی متخصص ارتودنسی و ارتوپدی فک و صورت

عضو انجمن ملی نخبگان کشور و عضو انجمن ارتودنتیست ایتالیا SIDO

دارای یک عنوان ثبت اختراع

سمت استادیار دانشگاه در سال های 88 الی 97

و فلوشیپ پژوهشی

“مشاهده رزومه”

آدرس مطب: مشهد، نبش هاشمیه 31، ساختمان ونوس، طبقه سوم

شماره های تماس: 3880071 – 09159777275